1. Kapadokya Montessori
2. Makaleler
3. “Kaza Geliyorum Demez”

“Kaza Geliyorum Demez”

“Kaza” terimi öngörülemeyen bir olay olarak tanımlanmaktadır. Ev kazaları ise evin içerisinde, bahçesinde veya çevresinde meydana gelen kazalardır. Düşmeler, yanıklar, zehirlenmeler, suda boğulma, kimyasal madde içilmesi ve yabacı cisim boğulmaları başlıca ev kazalarını oluşturmaktadır. Bunlar sık rastlanan ölüm ve sakatlığa neden olan durumlardır. Fakat en önlenebilir kazalar olmaları açısından da dikkat çekicidir. Her yıl Amerika’da 12.000, Türkiye’de 5000 çocuk hayatını kaybetmektedir. Ayrıca bu kazalar incelendiğinde aşağıda yer alan bilgilere ulaşılmıştır;

• ABD’de yılda 2.5 milyon çocuk kazalarda yaralanmaktadır. Dört çocuktan biri, yılda bir kez ev kazasına uğramaktadır.
• Her yıl 14 yaşın altındaki 12.000 çocuk kazalardan dolayı hayatını kaybetmekte, 50.000 çocuk ise sakatlanmaktadır.
• %80’i 4 yaş altında kazaların % 60’ı; çocukların davranışlarından değil, bulunduğu fiziksel çevreden kaynaklanmaktadır.
• UNICEF araştırmasına göre kaza geçiren çocukların %70’inden fazlası kazalara evde uğramaktadır.

Türkiye’de ise ev kazalarına ilişkin resmi bir sayı olmamakla birlikte, yapılan araştırmalara göre; tüm kazaların % 18- %25 arasını ev kazalarının oluşturduğu belirlenmiştir. Çocuklar, yetişkinler için oluşturulmuş bir dünya da yaşarlar. Bu yüzden de tehlikelere, çevresel risklere duyarlı ve açık olmaları, bulma ve öğrenme konusunda meraklı olmaları gibi nedenlerle ev kazalarına oldukça açıktırlar. Özellikle 0-6 yaş grubu çocuklar gelişimsel olarak kendilerini kaza ve yaralanmalardan tam olarak koruyamadıklarından, bu yaş grubu çocuklar için güvenli yaşam alanlarının oluşturulması anne-babaları veya bakım veren kişiler tarafından bu alanların denetlenmesi gereklidir.

Peki neler yapılabilir;

Ev kazalarının önlenmesinde risk yönetimi önemli bir uygulamadır. Uykusuzluk, açlık, gözetim ve denetim eksikliği, evin dağınıklığı, yanlış yerleşim planı gibi ev kazaları ile ilgili birçok risk faktörüne müdahale edilerek kaza oluşumu önlenebilmektedir. Bu bölümde sık karşılaşılan kaza durumlarına, kaza sırasında ve sonrasında neler yapılması gerektiğine değinilerek ayrıca kazaları önleyebilmek için ailelere öneriler sunulmuştur.

Yanıklar: Yanık nasıl oluşur; sıcak su ve yeni demlenmiş çay veya sıcak çorba vb. çocuğunuzun üzerine döküldüğünde çıplak bedenine temas ediyorsa eğer ilk yapmanız gereken musluktan akan su altına tutmaktır. Yanık yerindeki giysiler çıkarılmalı ancak yara üzerine yapışmış olan giysi ve yabancı maddeler varsa bunlar kesinlikle çekip alınmamalıdır. Sıvı dolu kese patlatılmamalıdır. Daha sonra acısı hafiflediğinde bir sağlık kuruluşundan yardım alınmalıdır. Ovalama ya da üzerine bir takım toz maddeler (bebek pudrası, un) sürülmemelidir.

Yabancı Cisim Boğulmaları: Çocuklar ellerine geçirdikleri her şeyi ilk olarak ağız yoluyla test ederler; bu durum doğaldır çünkü ilk tanıştıkları şey anne sütüdür. Ama maalesef her şey anne sütü kadar masum değildir. Çocukların ağızlarına attıkları maddelerden bazıları, madeni para, kuru yemiş, zeytin tanesi, toplu iğne, oyuncak parçaları…vb. gibi cisimlerdir. Bu materyaller çocuğun solunum yolunu bazen tam bazen ise kısmı olarak tıkayarak boğulmalara hatta kalıcı beyin hasarlarına ve ölümlere neden olmaktadır. Böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında, eğer çocuğunuz ağzına bir şey attığını gördüyseniz ve çocuğunuz halen kısıtlıda olsa nefes almaya devam ediyorsa çocuğunuzun ağzını açarak tıkanıklığa neden olan maddeyi çıkarmaya çalışmayınız, çocuğunuzun öksürmesine ve cismi atmasına izin veriniz. Çocuğunuz hiç nefes almıyorsa ilk yardım eğitimi aldıysanız helmich manevrasını uygulayabilirsiniz. Bir an önce çocuğunuzu en yakın sağlık kuruluşuna götürmelisiniz.

Suda Boğulma: Suda boğulma tehlikesi yasayan çocuk kendi kendine nefes alıyorsa üzerindeki ıslak kıyafetler çıkarılarak vücudu ısıtılmalı ve dinlenmesi sağlanmalıdır. Kendi kendine nefes alamıyorsa bu konuda eğitim almış bir kişi tarafından kalp masajı ve suni solunum yapılarak en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna götürülmesi gereklidir.

Kimyasal (ilaç, böcek ve tarım ilaçları, çamaşır suyu v.b.) Zehirlenmeleri: Çocuk bu maddeleri yutmuşsa kusturulmamalı ve ağızdan bir şey verilmemelidir. Kimyasal maddelerin vücuda dökülmesiyle oluşan yanık durumunda kimyasal madde hızla vücuttan uzaklaştırılmalıdır.Bir eldiven veya poşet yardımıyla çocuğun üzerindeki kıyafetler çıkarılmalıdır. Yanık bölgesi akan suyun altında uzun süre yıkanmalıdır. Eğer yanığa neden olan maddenin antidotu üzerinde yazıyorsa antidotuyla, yoksa sabunla yıkanmalıdır. Çocuk en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Ailelere Ev Kazalarını Önlemeye Yönelik Öneriler

• Ev kazalarında, merdivenler, pencereler ve mobilyalar çocuklar için risk faktörlerinin başında gelir. Bu nedenle pencere önüne eşya konulmaması, pencerelerde parmaklık olması ve çocuğun yatağının kenarlarının korkuluklu olması gerekir.
• Bebeğinizi asla yalnız bırakmayın ve bebeğin üstüne boncuk, emzik vb. şeyler takmayın.
• Dış kapı ve bahçe kapısını mümkün olduğunca kilitli tutmaya dikkat edin.
• Elektrik çarpmalarından korunmak için evde açık elektrik kablosu ve priz bırakmayın. Elektrik prizlerine kapak takın veya prizleri çocukların erişemeyeceği yüksekliğe aldırın.
• Açıkta olan elektrik kablosu varsa kapatın.
• Yanıcı maddeleri (kibrit, çakmak vb.) ortada bırakmayın ve saklayın.
• Merdiven ve çocuğun yatağının kenarlarına koruyucu bariyerlerin olsun.
• Çocuğun oynadığı oyuncakları sürekli kontrol edin ve eksik parça olup olmadığına bakın.
• Halı ve paspasların kaymaması için bunların altına koruyucu maddeler koyun.
• Tehlike doğurabilecek bütün aletleri (bıçak, cam kaplar gibi) çocukların ulaşamayacakları yerlere kaldırın.
• Yanıklardan korunmak için çocuğunuzu soba veya ısıtıcı yanında bırakmayın. Ulaşılabilecek yerlerde kaynar su dolu kap, kova, tencere veya fişe takılı ütü bulundurmayınız.
• Masada ve ocakta tencerenin, tavanın sapını içe dönük tutunuz.
• Sıcak plakaların ya da yakıcı aletlerin etrafında güvenlik önlemleri alın.
• Çocukların uzanabileceği yerlerde sıcak sıvılar ve yemek bırakmayın.
• Dolapları ve çekmeceleri her zaman kapalı tutun, güvenliğe yönelik malzemeler kullanın.
• Buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın, bulaşık makinesi gibi elektrikli ev aletlerinin kapakları zor açılan türden olmalıdır. Yine de özel güvenlik kilitleri kullanılması önerilebilir.
• İlaçları, temizlik malzemeleri ile böcek ve fare zehirlerini çocukların ulaşamayacağı yüksek ve kapalı yerlere koyun. Bu malzemelerin çoğunun kokusu ve rengi çocukları cezbedebilir ve hemen hepsi zehirlenmelere yol açan maddelerdir. Temizlik malzemelerini (esans, deterjan vb.) kesinlikle kendi kaplarında saklayın, içecek (su, kola şişesi gibi) şişelerinde saklamayın.
• Plastik poşetleri ortada bırakmayın. Çocuklar bunlarla da boğulabilirler.
• Yere dökülen herhangi bir sıvıyı derhal silin. Böylece kayıp düşmeler ve kazalar önlenir.

Bütün ebeveynlere ve çocuklara kazasız sağlık bir yaşam dilerim…………….

Öğr. Gör. Gülay Uyar

Kapadokya Meslek Yüksekokulu

İlk ve Acil Yardım Programı