1. Kapadokya Montessori
2. Makaleler
3. Otizmi Tanıyor Muyuz?

Otizmi Tanıyor Muyuz?

2008 yılında Birleşmiş Milletler’in girişimiyle dünyada otizm konusunda farkındalık yaratmak için 2 Nisan günü “Dünya Otizm Farkındalık Günü” olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda dünya genelinde otizmle ilgili araştırmaların teşvik edilmesi ve farkındalığın artırılması, erken teşhis, tedavi ve özel eğitim olanaklarının yaygınlaştırılması, otizmli bireylerin toplumda karşı karşıya kaldığı ayrımcılığın önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Otizm Nedir?

Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan ortaya çıkabildiği gibi, doğumu takip eden ilk üç yıl içinde de çeşitli belirtiler ile kendini göstermekte ve yaşam boyu devam etmektedir. Otizmli çocukların yaşadığı en temel problemler; sosyal ilişkilerde iletişim sorunları, akranlarından farklı sosyal gelişim, ilgi alanında sınırlılıklar olarak ele alınabilir.

Bilinen en yaygın belirtiler arasında;

• Birileri kendisine konuşurken göz teması kurmamak,
• İsmi söylendiğinde tutarlı bir tepki vermemek,
• “Git, gel, al ver” gibi çok basit komutları yerine getirememek,
• Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermemek ve onlara oyunda eşlik etmemek,
• Sallanma ve çırpınma gibi davranışlar göstermek,
• Dönen nesnelere karşı aşırı ilgi göstermek,
• Takıntılı davranışlar sergilemek yer almaktadır.

Otizmin Tedavisi Var Mıdır?

Günümüzde otizmin bilinen tek tedavisi “özel eğitimdir”. Özel eğitimde amaç; çocuğun ihtiyaçları odağında planlanmış özel programlar ile gelişimlerini desteklemektir. Erken dönemde tanı alan çocukların özel eğitime de zamanında başlayabilme olanağı bu çocukların gelişimini oldukça artırmaktadır. Gelişim döneminde kendisi için uygun eğitimi alan otizmli bireyin, hayatının ileri dönemlerinde karşılaşılabilecekleri problemlerle baş etme becerileri de kuşkusuz artacaktır.

Dünyada Her 20 Dakikada 1 Çocuk Otizm Tanısı Almaktadır!

Otizmin yaygınlık derecesi günden güne hızla artış göstermektedir. Araştırmalar 1985 yılında dünyada her 2.500 çocuktan 1’ine, günümüzde ise her 68 çocuktan 1’ine otizm tanısı konulduğunu göstermektedir.

Otizmin Türkiye’deki yaygınlık derecesini gösteren araştırmalar ve kesin sonuçlar bulunmamakla birlikte Türkiye’de yaklaşık olarak 1.142.586 otizmli birey olduğu ve bu durumdan etkilenen 4.568.000 aile üyesi bulunduğu tahmin edilmektedir (https://www.ntv.com.tr/sanat/aylin-sezginotizm-gorulme-sikligi-artti,LrB7nBNsn0SiRlia10jgsw).

Görüldüğü gibi yaygınlığı giderek artan otizme karşı bir farkındalık ve duyarlılık geliştirme gereksinimi doğmaktadır. Otizme eşlik eden takıntılı ve asosyal davranışların varlığı ne yazık ki toplumun otizmli bireyleri “farklı” olarak etiketlemesine neden olmaktadır. Bu etiketlemeler ve damgalamalar otizmli bireylerin ailelerini de olumsuz etkilemektedir. Ebeveynlerin otizmli çocuklarını “farklı” olarak “etiketlenmelerinin” önüne geçebilmek için; çocuğun durumunu gizleme, kendilerini toplumdan izole etme, eve kapanma, kendilerini anlayabileceğini düşündükleri benzer engelleri bulunan aileler ile iletişim kurmak gibi yöntemlere başvurmaktadırlar. Bu durum engelli bireylerin ve ailelerin toplumsallaşmasının önüne geçerek önemli bir sosyal sorun ortaya çıkarmaktadır.

Otizmli Bireyler ve Aileleri İçin Neler Yapabiliriz?

İlk önce otizmi tanımak, otizmli bireyin ve ailesinin içinde bulunduğu sürecin farkında olmak, başta kendimizde, ailemizde ve sosyal çevremizde otizmli çocuklara, ailelerine ve süreçlerine karşı duyarlı olmak gerekmektedir.

Küçük yaşlarda çocuklarımızda otizm gibi “farklılıklara” karşı duyarlılık geliştirmek adına onlarla engellilik ve otizm hakkında konuşmak, otizm ya da benzer “farklılıklarla” ilgili çocuk kitapları okumak, filmler izlemek ve belki de en önemli adımlardan biri olan otizm ile ilgili çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarını desteklemek bu konuda atılacak önemli adımlardır.

Otizmli bireylerin güçlü yanlarını görmeye odaklanarak bunun başlı başına bir dezavantaj olduğu algısını yıkmak toplumun tüm bireylerinin sorumluluğu olmalıdır.

Otizmle ilgili bazı film ve kitap önerileri:

Filmler: Temple Grandin (2010), I am Sam (2001), Rain Man (1988), Forest Gump (1994), Autism: The Musical (2007), My Name is Khan (2010)

Çocuk Kitabı: İşte Bu Yüksek İşlevli Otizm (AAPC Publishing TR)

Sivil toplum kuruluşları: Tohum Otizm Vakfı, Otizm Vakfı

Gizem Karabudak

Kapadokya Üniversitesi

Sosyal Hizmetler Programı

Öğretim Görevlisi