Aile, bir çocuğun sağlıklı şekilde büyümesi ve gelişmesindeki en önemli faktörlerdendir. Çocuğun içinde bulunduğu yaşam ortamı ve o ortamda aldığı uyaranlar çocuğun gelecekte nasıl bir birey olacağını belirleyecektir. Anne ve baba ile olan bu etkileşimler çocukların sadece zihinsel değil, aynı zamanda fiziksel, sosyal, duygusal gelişimini de etkilemektedir.
Dünya genelinde yaygın olan yaklaşım, çocuğun bakımı ve gelişiminden annenin sorumlu olduğu yönündedir. Benzer şekilde Türkiye’de de çocuğun bakımından eğitimine kadar birçok noktanın sorumluluğu annelere yüklenmektedir. Bu noktada babaların gelişimdeki kritik rolü ihmal edilmektedir. Ve ne yazık ki babalar, çocuk gelişiminde katkıları unutulan ve/veya ihmal edilen bireyler olarak karşımıza çıkmaktadır. Benzer şekilde çocuk gelişiminde ailenin rolüne ilişkin yapılan araştırmalarda da gelişimin odak noktasında annenin yer aldığı ve babanın gelişimdeki kritik rolünün çok az vurgulandığı görülmektedir. Günümüzde bu bakış açısının değişmeye başladığı görülmektedir. Çocuğun gelişiminde babanın da anne kadar önemli olduğunu kabul eden çalışmalar hızla artmaya başlamıştır.
Günlük yaşamımızda artık anne ve babalık rollerinin değişime uğradığını görüyoruz. Çocuklara ebeveynlik yapmak geçmişte olduğu gibi sadece kadınların alanı olmaktan çıkmıştır. Kadınların çalışma yaşamında yer alma oranlarının artışı, boşanma oranlarındaki artış, babaların gelişimdeki rolünün önemini vurgulayan araştırmaların hızla artışı vb. gibi faktörlerle birlikte babanın rolü de değişime uğramaktadır.
Bu değişimle birlikte baba; sadece evin geçimini sağlayan kişi değil aynı zamanda anne ve çocuklarına duygusal yönden destek veren, çocuklarıyla ilgili konularda eşine yardım eden, sorumluluklarını paylaşan ve çocuklarıyla nitelikli zamanlar paylaşan kişidir. Çocuklarla oyun oynama, onlara bir şeyler öğretme, duygularını ve düşüncelerini paylaşma, sorun çözmelerinde yardımcı olma, ahlak gelişimini destekleme, ödevlerinde yardımcı olma vb. gibi birçok yolla çocuğun tüm gelişim alanlarında doğrudan rol oynayabilmektedir.
Peki, çocuklarının gelişimi üzerinde olumlu ve kalıcı bir etki bırakmak isteyen bir baba neler yapmalıdır?
Burada iki önemli faktörün varlığından söz etmek gerekiyor: Etkileşim ve sorumluluk.
Etkileşim kavramı; bir babanın çocuğuna kitap okuması, oyun oynaması, parka gitmesi vb. gibi iletişimleri içermektedir. Sorumluluk kavramı ise; çocuğun hastalandığında doktora götürülmesi gibi çocuk bakımına yönelik sorumlulukları üstlenmeyi temsil etmektedir.
Yapılan araştırmalar babası ilgili olan çocukların akademik başarılarının, babası ilgisiz çocuklara göre çok daha yüksek olduğunu göstermektedir. Yine babanın çocuğun gereksinimleriyle ilgilendiği, aktif etkileşim içinde olduğu koşullarda çocuğun bilişsel ve dil gelişiminin daha iyi olduğunu gösteren araştırmalarda literatürde mevcuttur.
Her ne kadar geçmişle kıyaslandığında günümüzde babaların, çocuklarıyla daha çok ilgilendikleri görülse de hala annelerden daha az zaman geçirmektedirler. Bu noktada yapılması gereken babaların çocuklarının gelişiminde ne kadar kritik bir öneme sahip olduklarını fark etmelerini sağlamaktır.
Bitirirken, babasını kaybetmişlerin, babasını hiç tanımayanların, evladını kaybetmiş babaların, baba olma hayali kuranların babalar günü kutlu olsun…
Gizem Karabudak
Kapadokya Üniversitesi
Sosyal Hizmetler Programı
Öğretim Görevlisi
Last modified: 17 Eylül 2025
